Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa stanowi istotę funkcji państwa, jest jednym z najważniejszych obowiązków suwerennej władzy która powinna skutecznie chronić państwo przed dwojakimi zagrożeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi. Państwo powinno zapewnić swoim obywatelom spokój i bezpieczeństwo bez stosowania przemocy. Chcąc mówić o bezpieczeństwie wewnętrznym państwa, mam na myśli przeciwdziałanie zjawiskom masowym a nie indywidualnym. Bezpieczeństwo wewnętrzne to zachowanie spoistości państwa z zachowaniem podstawowych zachowań ładu społecznego.
Jednym z rodzajów zagrożeń są przestępstwa pospolite takie jak np. gwałty, zabójstwa, haracze, wymuszenia i wiele innych. Oczywiście wymagają one interwencji odpowiednich służb, jednak nie stanowią bezpośredniego zagrożenia wewnętrznego państwa, chyba że rozrastają się do patologicznie skrajnych rozmiarów przestępczości masowej o tak zorganizowanym charakterze, że ich istnienie zagraża stabilności i bezpieczeństwu państwa, przeradzając się czasem w terroryzm wewnętrzny. W Polsce, na szczęście nie występuje terroryzm wewnętrzny na masową skalę i myślę, że w najbliższej przyszłości nie należy się go spodziewać. Bezpieczeństwu wewnętrznemu Polski może zagrozić jednak terroryzm z zewnątrz, między innymi dzięki otwarciu granic Unii Europejskiej i niezrozumiałemu dla mnie masowemu przesiedlaniu ludzi z Bliskiego Wschodu, przede wszystkim mężczyzn w wieku poborowym.
Kolejnym zagrożeniem wewnętrznym są strukturalne konflikty społeczne. W Polsce, jak i we wszystkich społeczeństwach świata, konflikty społeczne są niczym „chleb powszedni”. Trudno jest mi wyobrazić sobie społeczeństwo wolne od konfliktów, jednak jeśli konflikty rozwiązywane są w ramach prawa, sposobami pokojowymi i legalnymi nie stanowią bezpośredniego zagrożenia wewnętrznego. Inaczej jest gdy strony uwikłane w konflikt sięgają po przemoc wychodząc poza normy prawne i społeczne. Jednym z najczęściej występujących konfliktów społecznych jest konflikt o charakterze etnicznym i wyznaniowym. Głównym i bardzo istotnym problemem tego rodzaju konfliktu jest to, że w pewnych sytuacjach przynależność do danej grupy traktowana jest niczym źródło wrogości, kiedy odmienność postrzegana jest jako patologia którą trzeba zwalczyć. W przedwojennej Polsce Obóz Narodowo-Radykalny głosił hasło „Polska dla Polaków”, co musiało wywoływać po stronie mniejszości intensywną reakcję przeciwko nacjonalizmowi Polskiemu, gdyż w naszym kraju w tamtym czasie żyło ponad 30 procent innych zbiorowości społecznych. Na konflikt etniczny nakładał się także konflikt wyznaniowy. Ziemie Polski Wschodniej zamieszkiwali między innymi Białorusini i Ukraińcy którzy wyznawali prawosławie i greko-katolicyzm, a Polacy w ogromnej większości katolicyzm, co prowadziło do wielu konfliktów między tymi społecznościami, takich jak np. „rzeź wołyńska”.
Istnieją dwa zasadnicze rozwiązania tego typu konfliktów. Pierwszym sposobem jest rozdzielenie takich społeczeństw polegające na oddzieleniu pewnych grup społecznych, najlepiej terytorialnie, o ile jest to możliwe. Jeśli jednak takie rozwiązanie nie jest możliwe należy próbować budować struktury współrządzenia. Dla zachowania bezpieczeństwa wewnętrznego w państwie mającym głębokie konflikty etniczne i religijne dzielące mocno społeczeństwo, należy szukać pokojowych metod rozwiązywania konfliktu. Uważam, że tylko pokojowa forma rozwiązywania sporów jest w stanie powstrzymać konflikt, a wszelkie formy przemocy lub przymusu mogą tylko doprowadzić do eskalacji problemu.
Następnym zagrożeniem są różnice ekonomiczno społeczne. Wynikają one z różnic klas społeczeństw zamożnych i w różny sposób uprzywilejowanych, a klas społecznych ubogich. Takie różnice społeczne nie stanowią bezpośredniego zagrożenia wewnętrznego państwa dopóki klasy niższe społecznie akceptują swój los. Zagrożenie bezpieczeństwa wewnętrznego w tym przypadku pojawia się dopiero wtedy, gdy klasy ubogie przestają akceptować taki stan sięgając po przemoc, doprowadzając do brutalnych zamieszek i atakując instytucje państwowe. W Polsce, mimo iż mamy spory podział klasowo społeczny, nie zagraża on bezpieczeństwu wewnętrznemu naszego kraju, ponieważ mieści się w ramach prawa obowiązującego i regulowany jest zazwyczaj metodami pokojowymi, bez użycia przemocy w stosunku do obywateli.
Ostatnim rodzajem zagrożenia o którym chcę wspomnieć jest konflikt ideologiczny, który w skrajnych przypadkach może doprowadzić do wojny domowej pomiędzy społeczeństwami podzielonymi przekonaniami ideologicznymi. Myślę, że nie sama różnica przekonań ideologicznych jest zagrożeniem, lecz takie natężenie konfliktu ideologicznego, który podważa spoistość państwa i sprawia że państwo przestaje bezpiecznie funkcjonować.
Polska jest państwem dość jednolitym etnicznie i religijnie, a większość incydentów i przestępstw nie ma charakteru na skalę masową. Większość konfliktów rozwiązywana jest pokojowo i zgodnie z prawem panującym, dlatego uważam, że Polska jest krajem bezpiecznym i na chwilę obecną nie zagrożonym przez czynniki zewnętrzne i wewnętrzne. Niestety pokój i bezpieczeństwo nie są dane raz na zawsze, dlatego rządzący naszym krajem powinni być stale czujni na wszelakie zagrożenia.
Serdeczne podziękowania dla Prof. Dr. Hab. Jerzego Wiatra
Piotr Baranowski
