Polska jest stroną licznych umów międzynarodowych dotyczących unikania
podwójnego opodatkowania. W przypadku Belgii obowiązuje w Polsce Konwencja między
Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Belgii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania
oraz zapobiegania oszustwom podatkowym i uchylaniu się od opodatkowania w zakresie
podatków od dochodu i majątku, podpisana w Warszawie dnia 20 sierpnia 2001 r. 1 . Między
tymi państwami obowiązuje także Protokołu między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem
Belgii zmieniający ową Konwencję 2 .
Na mocy tych zmian zmodyfikowano metody unikania podwójnego opodatkowania
dochodów, które osiągają rezydenci polscy na terytorium Belgii. Zaprzestano stosować
metodę proporcjonalnego zaliczenia na metodę wyłączenia z progresją. W ten sposób dochód
osiągnięty z pracy w Belgii jest zwolniony z podatku w Polsce, natomiast bierze się pod
uwagę tylko stawki podatku, według której podatnik jest zobowiązany się rozliczyć w Polsce.
Stosując ten sposób całkowicie zlikwidowano problem podatników u których istniały
znaczące różnice w ciężarze opodatkowania w Belgii i Polsce. Dodatkowo, na wniosek strony
belgijskiej została uwzględniona zmiana zapewniająca możliwości opodatkowania w
państwie źródła emerytur, a także innych podobnych świadczeń, które wypłaca jedno państwo
rezydentom drugiego państwa. Przed wejściem w życie norm zawartych w Protokole
świadczenia te podlegały opodatkowaniu tylko w państwie rezydencji podatkowej ich
odbiorcy.
Obrazując sytuację zmian jakie zaszły w Konwencji o unikaniu podwójnego
opodatkowania miedzy Polską, a Belgią posłużoną się przykładem Bożeny J. Przed
przyjęciem Protokołu do Konwencji, zarobił w Belgii (przeliczając wynagrodzenie na złoty
polski) 50 tys. zł, przy czym w Polsce nie osiągnął dochodów. Wówczas zgodnie z zasadą
proporcjonalną należny podatek w Polsce liczony od 50 tys. zł to 8 444 zł. Jednocześnie pani
Bożena od tej sumy mogłaby odliczyć 15% podatku dochodowego jaki opłaciła w Belgii,
czyli 7,5 tys. zł. Zatem w Polsce musiałaby zapłacić 944 zł. Po zmianach metoda wyłączenia
z progresją, w przypadku braku dochodu w Polsce daje podstawę prawna do nie płaceniu
podatku w tym kraju. Zatem zmiana Konwencji zawartej miedzy Polska a Belgią okazała się
dla pani Bożeny bardzo korzystna.
Jednocześnie przy skorzystaniu z ulgi abolicyjnej wprowadzonej w 2008 r. pani
Bożena ma prawo do odliczenia od podatku dochodowego od osób fizycznych sumy będącej
różnicą pomiędzy podatkiem obliczonym przy uwzględnieniu do przychodów z pracy
uzyskanych w Belgii. Stosuje się metodę odliczenia proporcjonalnego kwoty 8 444 zł i kwoty
podatku obliczonego metody wyłączenia z progresją czyli 7,5 tys. zł. Wówczas kwota różnicy
to 944 zł, a należny podatek to 0 zł.
Jeśli jednak w rozpatrywanym kazusie wskaże się, że pani Boże oprócz 50 tys. zł
zarobionych w Belgii uzyska w Polsce 10 tys. zł, to ulgę abolicyjną należy policzyć według
poniższych założeń. Stosując metodą odliczenia proporcjonalnego w Polsce podatek wyniesie
10 244 zł, z możliwością odliczenia od niego 15% podatku dochodowego opłaconego w
Belgii (7,5 tys. zł). Zatem w Polsce Pani Bożena zapłaciłaby 2 744 zł.
1 Konwencja między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Belgii w sprawie unikania podwójnego
opodatkowania oraz zapobiegania oszustwom podatkowym i uchylaniu się od opodatkowania w zakresie
podatków od dochodu i majątku, podpisana w Warszawie dnia 20.08.2001 r., Dz.U. z 2004 r., nr 211, poz. 2139
ze zm.
2 Protokołu między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Belgii zmieniającego Konwencję między
Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Belgii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania oraz zapobiegania
oszustwom podatkowym i uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku,
podpisaną w Warszawie dnia 20 sierpnia 2001 r., podpisanego w Luksemburgu dnia 14 kwietnia 2014 r., Dz.U. z
2018 r., poz. 1094 ze zm.
Jeśli zastosowuje się jednak metodę wyłączenia z progresją, to w Polsce pani Bożena
zapłaciłaby jedynie podatek od dochodów osiągniętych w tym kraju, jednak stosując skalę
zagraniczną. Zapłaciłaby zatem podatek od sumy 10 tys. zł, w I przedziale dla skali
podatkowej wynoszącej 18% czyli zobowiązanie wobec fiskusa wyniosłoby 1,8 tys. zł.
Uwzględniając zatem ulgę abolicyjną, która jest różnicę pomiędzy podatkiem
obliczonym wg pierwszej metody, czyli 2 744 zł, a podatkiem liczonym według metody
korzystniejszej, czyli 1,8 tys. zł, wyniesie 944 zł, natomiast podatek należny po skorzystaniu z
ulgi to 1,8 zł.
PRACA nr 2 (Praca na podstawie kodeksu cywilnego, prawa spadkowego.)
Różnice w podziale spadku w Polsce, a w Belgii. Przyjęcie, a odmowa spadku
W przypadku dziedziczenia testamentowego w Belgii, tak jak i w Polsce wyróżnia się
trzy rodzaje testamentów tj. testament notarialny z franc. testament authentique (spisuje go
notariusz, a jego treść formułuje spadkodawca, co potwierdza podpisem), testament
poświadczony notarialnie z franc. testament notarié (sporządza go własnoręcznie
spadkodawca, a notariusz potwierdza jego treść), testament holograficzny, który spadkodawca
sporządza własnoręcznie. Zarówno w Polsce 3 , jak i w Belgii 4 kluczowe znaczenie ma
swobodne
wyrażenie woli przez spadkodawcę (zob. art. 901-904 kodeksu cywilnego), a dziedziczenie
testamentowe następuje przed ustawowym.
W Polsce na podstawie art. 926 §3 KC dziedziczenie ustawowe w zakresie części
spadku następuje wówczas, gdy spadkodawca nie powołał do owej części spadkobiercy bądź
gdy którakolwiek z powołanych osób do całości spadku odrzuca spadek (odmowa przyjęcia
spadku), bądź jeśli jest to osoba niegodna dziedziczenia. W przypadku dziedziczenia całości
spadku, zgodnie z art. 926 §2 KC, dziedziczenie ustawowe następuje, gdy spadkodawca nie
powołał spadkobiercy, bądź gdy osoby powołane odrzucają spadek (odmowa przyjęcia
spadku) lub są niegodne. Oba przypadki są analogiczne w prawie polskim i belgijskim 5 .
W Belgii w I grupie po zmarłym dziedziczą małżonek i dzieci, jeśli ich nie ma,
wstępni oraz „krewni uprzywilejowani” w linii bocznej czyli rodzeństwo. Rodzice otrzymują
po 1/4 spadku, rodzeństwo bądź ich zstępni resztę spadku. Jeśli rodzic/rodzice zmarli to ich
uładziły przypadają rodzeństwu spadkodawcy. Jeśli nie ma rodzeństwa, to dziedziczą dalsi
krewni po stronie matki (1/2 majątku) i ojca (1/2 majątku). Jeżeli jednak dzieci spadkodawcy
żyją to wyłączają one od dziedziczenia wszystkich innych członków rodziny i dziedziczą w
częściach równych (z franc. jest to succession en pleine propriété). Jeśli dziecko umrze,
odrzuci spadek, lub jest niegodne dziedziczenia to jego część spadku przypada jego zstępnym.
Jeśli po śmierci spadkodawcy żyje jego małżonek oraz dzieci, to owemu małżonkowi
przysługuje prawo użytkowania całości składników majątku, który stanowi masę spadkową
(zob. art. 1457 – 1460 CC). Układ ten jest zbliżony do tego z Polski. Kluczową różnicą jest
fakt, iż w Belgii dopuszcza się zawarcie w zarejestrowanego związku partnerskiego. Taki
partner/konkubent dziedziczy tak jak małżonek, co w prawie polskim nie ma miejsca.
Jednocześnie jeśli zmarły w Belgii pozostawił partnera, z którym nie zawarł zarejestrowanego
związku partnerskiego to taki partner, tak jak w Polsce nie dziedziczy.
Opłaty za spadek
W Belgii podatek od spadków jest obliczany na dwa sposoby, tj. po progresywnej
stawce, bądź według taryfy, która jest różna w zależności od stopnia związku zmarłego z
spadkobiercą. Jednocześnie stawki różnią się w zależności od trzech regionów
Flamandzkiego, Region Stołecznego Brukseli oraz Walonii. Generalnie są to bardzo różne
3 Art. 82-88 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r., Kodeks cywilny, tj. Dz.U. z 2019 r., poz. 1145 ze zm.
4 Art. 901-904 Code Civil 21 Mars 1804, Livre III: Manières dont on acquiert la propriété. Titre et II.
5 Zob. art. 784, 793, 1004, 1008, 1014 CC.
stawki, które procentowo wahają się od 3 do 30% 6 . W Polsce także wartość podatku i zakres
zwolnień zależy od stopnia pokrewieństwa ze spadkodawcą. W zakresie samych stawek
procentowych wynoszą one od 3 do 20%, a więc sam zakres opodatkowania w obu państwach
jest bardzo zbliżony.
Przypadek gdy posiada się majątek w Belgii i w Polsce jakie prawo będzie implikowane
W przypadku transgranicznego postępowania spadkowego, gdy spadkodawca posiadał
majątek w Polsce i Belgii, bądź jeśli występują inne elementy ustawowe kilku państw,
przykładowo zmarły był Polakiem, ale mieszkał w Belgii, posiadał przy tym majątek w obu
państwach.
Jeśli spadek otwarto 17 sierpnia 2015 lub później to zastosowanie ma rozporządzenie
Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 w sprawie jurysdykcji, prawa
właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów
urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego
poświadczenia spadkowego, które wdrożono do systemu prawnego Polski i Belgii 7 . Wówczas
sądem właściwym dla rozpoznania sprawy spadkowej jest sąd miejsca zwykłego pobytu
spadkodawcy. Jednocześnie spadkodawca w testamencie może wybrać prawo państwa,
którego obywatelstwo posiada.
Jeśli spadek otwarto przed 17 sierpnia 2015 roku to w przypadku takiej sprawy
zastosowanie ma w Belgii CC, a w Polsce kodeks postępowania cywilnego 8 i ustawa z dnia 4
lutego 2011 roku Prawo prywatne międzynarodowe 9 . W takiej sytuacji różnica polega na
tym, że ustalenia dokonywane są na podstawie przepisów krajowych, nie zaś rozporządzenia
650/2012. Zastosowanie ma wówczas prawo ojczyste spadkodawcy z chwili jego śmierci.
Dopuszcza się jednak zastosowanie prawa miejsca swojego zwykłego pobytu jeśli
spadkodawca tak zadecydował w testamencie. Postępowanie w takim wypadku toczy się
według tego prawa. Podkreśla się, że wykonanie orzeczenia zapadłego w sprawie spadku,
który został otwarty przed 17 sierpnia 2015 roku musi być każdorazowo weryfikowane w
kraju, w którym owe orzeczenie zostało przedstawione do realizacji.
Natalia Hojdeczko
Studentka Prawa EWSPA Bruksela
6 Zob. Wykaz stawek dla Regionu Stołecznego https://finances.belgium.be/fr/particuliers/famille/deces/droits
_de_succession/tarifs_region_Bruxelles-Capitale#q1 (2.8.2019).
7 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 w sprawie jurysdykcji, prawa
właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych
dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego, Dz.U. UE L
z 2012 r., nr 201, poz. 107 ze sprost.
8 Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r., Kodeks postępowania cywilnego, t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1146 ze zm.
9 Ustawa z dnia 4 lutego 2011 roku Prawo prywatne międzynarodowe, t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 1792 ze zm.
Bibliografia
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 w sprawie jurysdykcji,
prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i
wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie
ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego, Dz.U. UE L z 2012 r., nr
201, poz. 107 ze sprost.
Konwencja między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Belgii w sprawie unikania
podwójnego opodatkowania oraz zapobiegania oszustwom podatkowym i uchylaniu
się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, podpisana w
Warszawie dnia 20.08.2001 r., Dz.U. z 2004 r., nr 211, poz. 2139 ze zm.
Protokołu między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Belgii zmieniającego Konwencję
między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Belgii w sprawie unikania podwójnego
opodatkowania oraz zapobiegania oszustwom podatkowym i uchylaniu się od
opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, podpisaną w Warszawie
dnia 20 sierpnia 2001 r., podpisanego w Luksemburgu dnia 14 kwietnia 2014 r., Dz.U.
z 2018 r., poz. 1094 ze zm.
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r., Kodeks cywilny, t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1145 ze zm.
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r., Kodeks postępowania cywilnego, t.j. Dz.U. z 2019 r., poz.
1146 ze zm.
Ustawa z dnia 4 lutego 2011 roku Prawo prywatne międzynarodowe, t.j. Dz.U. z 2015 r., poz.
1792 ze zm.
Code Civil 21 Mars 1804, Livre III: Manières dont on acquiert la propriété. Titre et II.
Wykaz stawek dla Regionu Stołecznego https://finances.belgium.be/fr/particuliers/fam
ille/deces/droits_de_succession/tarifs_region_Bruxelles-Capitale#q1 (2.8.2019).
