Zwana również konwencją stambulską została opracowana przez Radę Europy w celu zwalczania i przeciwdziałania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej. Konwencja została udostępniona do podpisu 11 maja 2011 roku, a Turcja 12 marca 2012 roku stała się pierwszym krajem, który ratyfikował konwencję. Dotychczas została ona podpisana przez 45 państw oraz Unię Europejską, co oczywiście nie jest jednoznaczne z ratyfikacją konwencji przez te wszystkie państwa. Warunkiem wejścia w życie konwencji o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet oraz przemocy domowej było ratyfikowanie jej przez minimum 10 państw, w tym 8 państw członkowskich Rady Europy. Obecnie dokument został ratyfikowany i obowiązuje w 34 państwach.
Ideą Konwencji było stworzenie pierwszego prawnie wiążącego międzynarodowego instrumentu na rzecz ofiar przemocy domowej, ochrony tychże ofiar, identyfikacji przestępstw, ścigania i karania sprawców, a także wdrożenia mechanizmu monitorowania i gromadzenia danych oraz wspierania badań w zakresie przemocy wobec kobiet i przemocy domowej. W myśl jej twórców, owa przemoc jest traktowana zarówno jako naruszenie praw człowieka, jaki i forma dyskryminacji. Warto podkreślić, że artykuł 2 konwencji traktuje, że zastosowanie działań przeciwko przemocy opisanych w konwencji stosuje się do wszystkich ofiar przemocy domowej. Szczególną uwagę poświęca się tutaj kobietom z racji, że przemoc domowa w odniesieniu do badań dotyka je w znacznie większym stopniu. Nie ma więc racji postulat środowisk sceptycznych ratyfikacji konwencji, jakoby traktowała ona jedynie o przemocy domowej wobec kobiet pomijając ten problem w stosunku do mężczyzn. Powyższe działania. Artykuł 2 stanowi także, że postanowienia konwencji mają zastosowanie zarówno w czasie pokoju, jak i w sytuacji konfliktów zbrojnych .
W dalszej części konwencja o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej reguluje i definiuje kluczowe terminy, którymi są:
• „przemoc wobec kobiet” jako naruszenie praw człowieka oraz formę dyskryminacji kobiet, w tym wszelkie akty przemocy ze względu na płeć, które prowadzą lub mogą prowadzić do fizycznej, seksualnej, psychologicznej lub ekonomicznej szkody lub cierpienia kobiet, w tym również groźby takich aktów, sytuacje przymusu lub arbitralnego pozbawienia wolności, zarówno w życiu publicznym, jak i prywatnym;
• „przemoc domowa” oznacza wszelkie akty fizycznej, seksualnej, psychologicznej lub ekonomicznej przemocy występującej w rodzinie lub gospodarstwie domowym lub pomiędzy byłymi lub obecnymi małżonkami lub partnerami, niezależnie od tego, czy sprawca i ofiara dzielą miejsce zamieszkania, czy też nie;
• „płeć społeczno – kulturowa” oznacza społecznie skonstruowane role, zachowania, działania i atrybuty, które dane społeczeństwo uznaje za odpowiednie dla kobiet i mężczyzn;
• „przemoc wobec kobiet ze względu na płeć” oznacza przemoc skierowaną przeciwko kobiecie ze względu na jej płeć lub taką przemoc, która w szczególności dotyka kobiety;
• „ofiara” oznacza każdą osobę fizyczną,
• „kobiety, również dziewczęta poniżej osiemnastego roku życia .
W Polsce Konwencję ratyfikował prezydent Bronisław Komorowski 13 kwietnia 2015 roku na podstawie ustawy z 6 lutego 2015 roku. W momencie złożenia dokumentów ratyfikacyjnych Polska została 18. Krajem, który związał się Konwencją. Jeszcze przed podpisaniem dokumentu środowiska prawicowe i konserwatywne zgłaszały uwagi dotyczące jej treści. Pojawiały się również głosy, że Konwencja jest sprzeczna z ratyfikowaną już wcześniej przez Polskę Konwencją o Prawach Dziecka. Zarzucano jej również marginalizację innych patologii społecznych, kosztem skupienia się jedynie na różnicach społeczno – kulturowych. Pojawiały się też głosy, że zapisy Konwencji mają na celu zburzyć tradycyjny model rodziny, piętnować wiarę chrześcijańską oraz polską tradycję i wychowanie w wierze. W kolejnych latach krytyczne głosy na temat Konwencji wypływały od czasu do czasu, a głównym postulatem były „zapisy o charakterze ideologicznym”. Według środowisk prawicowych najbardziej krzywdzącym zapisem, który uderza w tradycyjny model rodziny jest konstruowanie pojęcia tzw. płci społeczno – kulturowej w opozycji do płci biologicznej. W ostatnim czasie, po raz kolejny dyskusja na temat Konwencji o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej nabrała ponownego rozpędu za sprawą wystąpienia Zbigniewa Ziobry z 25 lipca tego roku. Minister sprawiedliwości oświadczył, że zamierza złożyć wniosek, który ma rozpocząć prace nad wypowiedzeniem Konwencji. I tym razem koronnym argumentem przeciwników Konwencji stambulskiej jest pojęcie płci społeczno – kulturowej jako promowania ideologii gender . Niektórzy oponenci Konwencji idą nawet dalej twierdząc, że pojęcie płci społeczno – kulturowej ma na celu wyparcie i zastąpienie pojęcia płci biologicznej.
Argumenty wysuwane przez przeciwników Konwencji zdają się nie mieć pokrycia w rzeczywistości, gdyż próżno szukać w tekście Konwencji zapisów dotyczących dyskryminacji religii chrześcijańskiej, pogwałcenia tradycyjnego modelu rodziny czy nieposzanowania tradycji. Zgodnie z opracowaniem wydanym do Konwencji przez Radę Europy celem dokumentu nie jest „znoszenie różnic” między kobietami a mężczyznami ani dążenie do tego, by kobiety i mężczyźni byli „tacy sami”. Konwencja nie ma na celu zastąpić biologiczny podział na kobiety i mężczyzn definicją społeczno-kulturową. Główna treść dokumentu skupia się jednak na znacznie bardziej praktycznych kwestiach, czyli przede wszystkim poszukiwaniu sposobów zwalczania przemocy seksualnej, fizycznej, psychologicznej, a także ekonomicznej .
Konwencja o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej zobowiązuje państwa, które ją ratyfikowały, do zwalczania wszelakich form przemocy. Każdy z przepisów Konwencji ma na celu zapobieganie przemocy, pomoc ofiarom i zapewnienie, by sprawcy stanęli przed wymiarem sprawiedliwości. Dokument zawiera zestaw prawnie wiążących standardów dla lepszej ochrony i wsparcia, stanowi ważny krok w kierunku kompleksowej reakcji, w celu zapewnienia wszystkim, nie tylko kobietom, życia wolnego od przemocy.
Źródło: Konwencja o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej
Katarzyna Ligocka Studentka Europejskiej Wyższej Szkoły Prawa i Administracji w Brukseli www.ewspa.edu.pl
