W przypadku dziedziczenia testamentowego w Belgii, tak jak i w Polsce wyróżnia się trzy rodzaje testamentów tj. testament notarialny z franc. testament authentique (spisuje go notariusz, a jego treść formułuje spadkodawca, co potwierdza podpisem), testament poświadczony notarialnie z franc. testament notarié (sporządza go własnoręcznie spadkodawca, a notariusz potwierdza jego treść), testament holograficzny, który spadkodawca sporządza własnoręcznie. Zarówno w Polsce, jak i w Belgii kluczowe znaczenie ma swobodne
wyrażenie woli przez spadkodawcę (zob. art. 901-904 kodeksu cywilnego), a dziedziczenie testamentowe następuje przed ustawowym.
W Polsce na podstawie art. 926 §3 KC dziedziczenie ustawowe w zakresie części spadku następuje wówczas, gdy spadkodawca nie powołał do owej części spadkobiercy bądź gdy którakolwiek z powołanych osób do całości spadku odrzuca spadek (odmowa przyjęcia spadku), bądź jeśli jest to osoba niegodna dziedziczenia. W przypadku dziedziczenia całości spadku, zgodnie z art. 926 §2 KC, dziedziczenie ustawowe następuje, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy, bądź gdy osoby powołane odrzucają spadek (odmowa przyjęcia spadku) lub są niegodne. Oba przypadki są analogiczne w prawie polskim i belgijskim.
W Belgii w I grupie po zmarłym dziedziczą małżonek i dzieci, jeśli ich nie ma, wstępni oraz „krewni uprzywilejowani” w linii bocznej czyli rodzeństwo. Rodzice otrzymują po 1/4 spadku, rodzeństwo bądź ich zstępni resztę spadku. Jeśli rodzic/rodzice zmarli to ich uładziły przypadają rodzeństwu spadkodawcy. Jeśli nie ma rodzeństwa, to dziedziczą dalsi krewni po stronie matki (1/2 majątku) i ojca (1/2 majątku). Jeżeli jednak dzieci spadkodawcy żyją to wyłączają one od dziedziczenia wszystkich innych członków rodziny i dziedziczą w częściach równych (z franc. jest to succession en pleine propriété). Jeśli dziecko umrze, odrzuci spadek, lub jest niegodne dziedziczenia to jego część spadku przypada jego zstępnym. Jeśli po śmierci spadkodawcy żyje jego małżonek oraz dzieci, to owemu małżonkowi przysługuje prawo użytkowania całości składników majątku, który stanowi masę spadkową (zob. art. 1457 – 1460 CC). Układ ten jest zbliżony do tego z Polski. Kluczową różnicą jest fakt, iż w Belgii dopuszcza się zawarcie w zarejestrowanego związku partnerskiego. Taki partner/konkubent dziedziczy tak jak małżonek, co w prawie polskim nie ma miejsca. Jednocześnie jeśli zmarły w Belgii pozostawił partnera, z którym nie zawarł zarejestrowanego związku partnerskiego to taki partner, tak jak w Polsce nie dziedziczy.
Opłaty za spadek
W Belgii podatek od spadków jest obliczany na dwa sposoby, tj. po progresywnej stawce, bądź według taryfy, która jest różna w zależności od stopnia związku zmarłego z spadkobiercą. Jednocześnie stawki różnią się w zależności od trzech regionów Flamandzkiego, Region Stołecznego Brukseli oraz Walonii. Generalnie są to bardzo różne stawki, które procentowo wahają się od 3 do 30%. W Polsce także wartość podatku i zakres zwolnień zależy od stopnia pokrewieństwa ze spadkodawcą. W zakresie samych stawek procentowych wynoszą one od 3 do 20%, a więc sam zakres opodatkowania w obu państwach jest bardzo zbliżony.
Przypadek gdy posiada się majątek w Belgii i w Polsce jakie prawo będzie implikowane
W przypadku transgranicznego postępowania spadkowego, gdy spadkodawca posiadał majątek w Polsce i Belgii, bądź jeśli występują inne elementy ustawowe kilku państw, przykładowo zmarły był Polakiem, ale mieszkał w Belgii, posiadał przy tym majątek w obu państwach.
Jeśli spadek otwarto 17 sierpnia 2015 lub później to zastosowanie ma rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego, które wdrożono do systemu prawnego Polski i Belgii. Wówczas sądem właściwym dla rozpoznania sprawy spadkowej jest sąd miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy. Jednocześnie spadkodawca w testamencie może wybrać prawo państwa, którego obywatelstwo posiada.
Jeśli spadek otwarto przed 17 sierpnia 2015 roku to w przypadku takiej sprawy zastosowanie ma w Belgii CC, a w Polsce kodeks postępowania cywilnego i ustawa z dnia 4 lutego 2011 roku Prawo prywatne międzynarodowe. W takiej sytuacji różnica polega na tym, że ustalenia dokonywane są na podstawie przepisów krajowych, nie zaś rozporządzenia 650/2012. Zastosowanie ma wówczas prawo ojczyste spadkodawcy z chwili jego śmierci. Dopuszcza się jednak zastosowanie prawa miejsca swojego zwykłego pobytu jeśli spadkodawca tak zadecydował w testamencie. Postępowanie w takim wypadku toczy się według tego prawa. Podkreśla się, że wykonanie orzeczenia zapadłego w sprawie spadku, który został otwarty przed 17 sierpnia 2015 roku musi być każdorazowo weryfikowane w kraju, w którym owe orzeczenie zostało przedstawione do realizacji.
na podstawie kodeksu cywilnego, prawa spadkowego
Natalia Hojdeczko
Studentka Prawa EWSPA Bruksela
