Obecnie trudno sobie wyobrazić świat bez możliwości wykonania szybkiego e-przelewu, stało się to częścią naszego życia. Przelewy internetowe stały się podstawową usługą proponowaną przez banki w swojej ofercie. Mimo prostoty powinniśmy zachowywać podstawowe zasady bezpieczeństwa, oscylując ze zdrowym rozsądkiem tak, aby środki na naszych kontach były bezpieczne. Płatności elektroniczne są transakcjami bezgotówkowymi, które przeprowadzane są przez Internet za pośrednictwem komputerów, smartfonów czy tabletów. Ze względu na coraz większą rolę jaką gra w naszym życiu Internet przelewy te stają się coraz bardziej popularne ze względu na ich coraz prostszą obsługę. Do najpopularniejszych form obecnie zaliczamy:
- Przelewy internetowe
- Przelewy za pomocą kart płatniczych
- Płatności SMS
- Płatności z wykorzystaniem portfeli internetowych.
Jednak w naszej historii nie zawsze posługiwaliśmy się kartami czy wykonywaliśmy szybkie przelewy internetowe. Waluta europejska jaką jest euro jest częścią świata finansowego od 1 stycznia 1999 r., a jest w kieszeniach mieszkańców Belgii od 1 stycznia 2002 r., kiedy to zastąpiło dotychczasową walutę – franka belgijskiego w stosunku 1 € = 40,3399 franków belgijskich (BEF). Organem odpowiedzialnym za politykę monetarną, emisję banknotów czy działalność edukacyjną i informacyjną od 1850 roku jest Bank Narodowy Belgii, a wraz z Królewską Mennicą jest odpowiedzialna za emisję pieniądza w kraju.
Banknoty oraz monety wpłacane i wypłacane są z banków oraz bankomatów, a konta klientów zostają odpowiednio obciążane lub uznawane. Bank Narodowy nie ma wpływu na ilość banknotów i monet w obiegu. Zależy to od sytuacji gospodarczej, upodobania społeczeństwa do określonych środków płatniczych oraz sezonowych wahań w wydatkach gospodarstw domowych. Według statystyk każdy banknot wraca do banku centralnego od jednego do trzech razy do roku, co oznacza, że około 900 milionów banknotów jest sprawdzanych elektronicznie i w zależności od stanu niszczonych lub wprowadzanych z powrotem do obiegu. Okres trwałości banknotu wynosi od dwóch do pięciu lat, w zależności od nominału. Fałszywe banknoty są wykrywane, analizowane, katalogowane i przekazywane policji. Zabrudzone lub zużyte banknoty są niszczone i zastępowane nowymi. Mocno zniszczone banknoty i stare banknoty franka belgijskiego można pod pewnymi warunkami przedstawić do zwrotu, podobnie jak niektóre monety.
W 1968 roku powstaje technologia EDI, która w późniejszych czasach wykorzystana zostaje jako podstawa płatności elektronicznych. W latach 80 pojawiają się na rynku pierwsze karty debetowe, a w latach 90 w pojawiają się karty, które przechowują w swojej pamięci środki płatnicze i pozwalają płacić za produkty i usługi. Wraz z rozwojem i coraz powszechniejszym dostępem do Internetu banki zaczynają umożliwiać swoim klientom korzystanie za jego usług i produktów za jego pomocą. Powstają również platformy znane nam do dzisiaj takie jak PayPal.
Powstanie nowych możliwości płatniczych zmusiło również stworzenie nowych mechanizmów prawnych, aby chronić interesy osób korzystających z nowych technologii. Komisja Europejska dąży od lat do stworzenia sprawnego i zintegrowanego rynku usług płatniczych w Unii Europejskiej. W tym celu zostało podjętych wiele rozporządzeń, które miało na celu ustanowienie wspólnych zasad w całej wspólnocie. Głównym dokumentem regulującym sprawy usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego jest dyrektywa 2007/64/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 listopada 2007 roku znana pod nazwą PSD1, a następnie dyrektywa z 8 października 2015 roku, która nanosi poprawki do wcześniejszego dokumentu i nosi nazwę PSD2.
Na płaszczyźnie prawa belgijskiego ustawa z dnia 11 marca 2018 roku o statusie i nadzorze instytucji płatniczych i instytucji pieniądza elektronicznego, dostępie do działalności dostawcy usług płatniczych i do działalności polegającej na wydawaniu pieniądza elektronicznego oraz dostępie do systemów płatności stała się transpozycją do prawa belgijskiego dyrektywy PSD2. Akty te dotyczą przede wszystkim ochrony konsumentów podczas wykonywania przez nich płatności internetowych, działania na rzecz rozwoju oraz zapewnienia bezpieczeństwa płatniczych usług transgranicznych na terenie Europy.
Jakie są wady a jakie zalety płatności elektronicznych?
Płatności elektroniczne mają wiele zalet, do których zaliczamy przede wszystkim:
o prostotę – tworzone są systemy, które są coraz prostsze w obsłudze, dzięki temu wykonanie przelewu staje się dla nas wręcz automatyczne;
o oszczędność czasu – dzięki aplikacjom mobilnym, przelewy wykonać możemy w każdej chwili, mam również podgląd na nasze konto czy historię przelewów;
o mobilność – przelew, dzięki naszemu smartfonowi czy tabletowi, możemy wykonać z każdego miejsca w każdej chwili, a dostęp do konta mamy przez 24 godziny 7 dni w tygodniu dzięki aplikacjom mobilnym w naszych telefonach czy szybkiemu zalogowaniu się na stronie banku;
o niskie koszty prowadzenia rachunku bankowego – coraz więcej banków oferuje przelewy bezpłatne co jest o wiele tańsze niż przelewy tradycyjną formą;
o szeroki wachlarz możliwości płatniczych – sprzedawcy sklepów internetowych dają swoim klientom możliwość wybrania sposobu płatności, daje nam to możliwość wybrania tej, która nam najbardziej odpowiada.
Mimo licznych zalet, e-płatności posiadają również wady:
- awarie czy wirusy, czy prace techniczne mogą znacznie utrudnić nam płatność w momencie, kiedy bardzo jej potrzebujemy, często do potwierdzenia takiej transakcji wykorzystywany jest jednorazowy kod, który dostarczany jest w formie wiadomości na nasz telefon komórkowy, starczy chwilowy brak zasięgu czy Internetu, a całą transakcje musimy rozpocząć od początku;
- mimo ciągłego rozwoju na polu zabezpieczeń dalej istnieje bardzo duże ryzyko oszustwa i powinniśmy ciągle mieć się na baczności, aby nasz dane (hasła oraz piny) nie zostały wykradzione;
- tak szybki rozwój e-płatności jest problemem dla osób starszych, które nie posiadają Internetu i nie zawsze radzą sobie tak dobrze z obsługą telefonu czy komputera, co wyklucza ich z kręgu potencjalnych konsumentów;
- niektóre serwisy pobierają dodatkowe opłaty za aktywację czy wypłatę zgromadzonych środków co jest dodatkowym kosztem dla sprzedawcy i może przełożyć się na finalną cenę produktu.
Podsumowując, w każdej branży naszego życia następują zmiany, nowe trendy postępu technologii, co również możemy zaobserwować w świecie pieniądza. Zmienia się również psychologia pieniądza zwłaszcza u młodych osób, które nie maja dużej styczności fizycznej z moneta pochylając w stronę płatności elektronicznej
Razem z coraz większym rozwojem płatności elektronicznych zauważyć trzeba kierunek, który obierają kraje na świecie powolnego wyeliminowania obrotu gotówki. Przykładem takiego kraju jest m.in. Szwecja. Zauważono coraz mniejsze występowanie w obiegu gotówki, a już w 2002 roku płatności kartą wyprzedziły wypłaty z bankomatów, a według szacunków w 2030 roku może stać się krajem całkowicie bezgotówkowym. Ciągły rozwój technologiczny oraz epidemia przekonało wielu ludzi do stopniowej rezygnacji z używania gotówki. Bezgotówkowe transakcje stały się o bezpieczniejsze oraz bardziej higieniczne, a przede wszystkim wygodniejsze. Stanowisko to potwierdzone zostało przez Światową Organizację Zdrowia oraz zaapelowała o możliwe ograniczenie gotówki do minimum.
Wraz z obecną sytuacją sanitarną na świecie zauważono znaczny wzrost płatności elektronicznych w Belgii za pomocą standardowej płatności karta (Banconact) czy płatnością za pośrednictwem aplikacji Payconiq. To samo tyczy się płatności mobilnych, których liczba wzrosła o 88 procent w ciągu jednego roku. Mimo znacznego rozwoju płatności bezgotówkowych Belgia dalej zostaje w tyle porównując dane do swoich holenderskich sąsiadów, gdzie tylko około 30 procent transakcji odbywa się z użyciem gotówki.
Warto zauważyć również stanowisko obecnego rządu federalnego. Minister federalny finansów w rządzie Alexandra De Croo, Vincent Van Peteghem poinformował w roku 2021, że pracują nad ustawą, która zobowiąże detalistów do zaoferowania swoim klientom co najmniej jednej metody płatności elektronicznej. Zmiana ta ma na celu przede wszystkim zwalczanie oszustw fiskalnych na terenie Belgii oraz zapewnienie konsumentowi możliwość wyboru, jeśli nie posiadają oni w dyspozycji gotówki. Na podstawie danych OCED (Organisation for Economic Co-operation and Development) oraz Komisji Europejskiej Belgia traci rocznie około 3,6 mld euro wpływów z podatków VAT.
Agnieszka Fenyk EWSPA Bruksela
