18 marca Ministrowie Obrony Polski, Estonii, Litwy i Łotwy oświadczyli zamiar wypowiedzenia Konwencji Ottawskiej, tj. Konwencji o zakazie użycia, składowania, produkcji i przekazywania min przeciwpiechotnych oraz ich zniszczeniu (ang. Convention on the Prohibition of the Use, Stockpiling, Production and Transfer of Anti-Personnel Mines and on their Destruction).
Decyzja ta została uzasadniona niestabilną sytuacją w regionie oraz narastającym zagrożeniem ze strony Rosji. Państwa te podkreśliły konieczność zwiększenia zdolności obronnych i wzmocnienia ochrony granic.
Ministrowie Obrony wskazali również na potrzebę „elastyczności i możliwości wyboru względem potencjalnego użycia nowoczesnych systemów uzbrojenia i rozwiązań, w celu wzmocnienia obrony zagrożonej wschodniej flanki Sojuszu”.
Jednocześnie zapewnili, że mimo wypowiedzenia Konwencji Ottawskiej, ich państwa będą nadal przestrzegać zasad międzynarodowego prawa humanitarnego.
Konwencję Ottawską uchwalono 18 września 1997 r., a weszła w życie 1 marca 1999 r. W Polsce zaczęła obowiązywać 1 czerwca 2013 r.
Jest to umowa międzynarodowa, której nadrzędnym celem jest eliminacja min przeciwpiechotnych jako środka walki zbrojnej, ze względu na ich szczególne zagrożenie dla ludności cywilnej oraz negatywny wpływ na proces odbudowy terenów dotkniętych działaniami wojennymi.
Do tej pory Konwencję Ottawską ratyfikowały 163 kraje, natomiast jej stronami nie są m.in. Chiny, Rosja, USA i Izrael.
Na mocy Konwencji sygnatariusze zobowiązali się do:
●zniszczenia istniejących zapasów min przeciwpiechotnych,
●nieużywania tego typu broni w każdych okolicznościach,
●zaprzestania produkcji, składowania oraz przekazywania min innym państwom lub podmiotom,
●oczyszczenia z min terenów znajdujących się pod ich kontrolą lub jurysdykcją,
●zapewnienia pomocy humanitarnej oraz wsparcia finansowego i technicznego krajom dotkniętych problemem min przeciwpiechotnych.
Do końca 2016 r. Polska zniszczyła ponad milion min przeciwpiechotnych.
Decyzja Polski, Litwy, Łotwy i Estonii o wypowiedzeniu Konwencji Ottawskiej stanowi istotną zmianę w polityce bezpieczeństwa regionu.
W obliczu narastającego zagrożenia ze strony Rosji rządy wyżej wymienionych państw uznały, że możliwość stosowania min przeciwpiechotnych może stanowić istotny element strategii obronnej. Posunięcie to budzi kontrowersje na arenie międzynarodowej, zwłaszcza w kontekście zobowiązań wynikających z prawa międzynarodowego oraz potencjalnych konsekwencji humanitarnych. W dłuższej perspektywie zasadnicze będzie określenie zasad dokonania implementacji nowych rozwiązań w zakresie stosowania min przeciwpiechotnych, aby zminimalizować ich negatywne skutki.
Niewykluczone, że decyzja ta zainicjuje globalną debatę nad skutecznością Konwencji Ottawskiej w obecnych realiach geopolitycznych.
Dr Monika Laaroussi
